“เจ้าพระยา – แม่ปิง” ชื่อดาวฤกษ์และดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะของขวัญส่งท้ายปี จากคะแนนโหวตชาวไทยสู่ความเป็นหนึ่งในเอกภพ
สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) (สดร.) เผย สหพันธ์ดาราศาสตร์นานาชาติ (IAU) ประกาศรับรองชื่อ “เจ้าพระยา-แม่ปิง” ชื่อที่ชาวไทยร่วมตั้งผ่านกิจกรรม “ตั้งชื่อไทยให้ดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ ชูความเป็นไทยร่วมเป็นหนึ่งในเอกภพ” ให้เป็นชื่อดาวฤกษ์แม่และดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะอย่างเป็นทางการ นับเป็นข่าวน่ายินดีส่งท้ายปี 2562 นี้
ดร. ศรัณย์ โปษยะจินดา ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ เปิดเผยว่า เมื่อวันที่ 17 ธันวาคม ที่ผ่านมา สหพันธ์ดาราศาสตร์นานาชาติ ได้ประกาศให้ชื่อ “เจ้าพระยา (Chaophraya) – แม่ปิง (Maeping)” เป็นชื่อของดาวฤกษ์แม่ WASP-50 และดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ WASP-50b อย่างเป็นทางการ
สดร. ได้จัดกิจกรรม “ตั้งชื่อไทยให้ดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ ชูความเป็นไทยร่วมเป็นหนึ่งในเอกภพ” เปิดโอกาสให้คนไทยร่วมเสนอชื่อดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ WASP-50b และดาวฤกษ์แม่ WASP-50 ตั้งแต่เดือนมิถุนายนถึงเดือนสิงหาคม 2562 ที่ผ่านมา จากนั้นคณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ ได้ร่วมพิจารณาคัดเลือกจากจำนวนชื่อที่เสนอเข้ามามากกว่า 1,500 ชื่อ ให้เหลือเพียง 3 รายชื่อสุดท้าย แล้วนำทั้ง 3 รายชื่อ เปิดให้ประชาชนร่วมโหวตชื่อที่ถูกใจที่สุด ตั้งแต่วันที่ 1-31 ตุลาคม 2562 ภายใต้เงื่อนไข 1 คน 1 สิทธิ์โหวต ชื่อที่มีคะแนนโหวตสูงสุด ได้แก่ “เจ้าพระยา (Chaophraya) – แม่ปิง (Maeping)” ลำดับถัดมาได้แก่ ฟ้าหลวง (Fahluang) – ฟ้าริน (Fahrin) และ ประกายแก้ว (Prakaikaeo) – ประกายดาว (Prakaidao) จากผู้ร่วมโหวตทั้งสิ้นกว่า 4,000 คน จากนั้น สดร. ได้นำชื่อ “เจ้าพระยา-แม่ปิง” ในฐานะชื่อที่ได้รับคะแนนโหวตสูงสุด เสนอต่อสหพันธ์ดาราศาสตร์นานาชาติ และได้รับการรับรองอย่างเป็นทางการในวันที่ 17 ธันวาคม 2562 ที่ผ่านมา
สำหรับชื่อ “เจ้าพระยา – แม่ปิง” เสนอโดย นางสาวดวงรัตน์ วิเชียรศรี ต้องการสื่อถึงแม่น้ำสายสำคัญของไทย เนื่องจากดาวทั้งสองอยู่ในกลุ่มดาวแม่น้ำ โดยแม่น้ำเจ้าพระยาเป็นแม่น้ำสายหลักของประเทศซึ่งเกิดจากการไหลรวมของแม่น้ำ ปิง วัง ยม และน่าน ในอนาคตหากพบดาวเคราะห์ในระบบนี้เพิ่มเติมก็สามารถตั้งชื่อเป็นแม่น้ำสายอื่น ๆ ได้อีก
กิจกรรม “ตั้งชื่อไทยให้ดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ” เป็นกิจกรรมที่ สดร. จัดขึ้นเพื่อร่วมเฉลิมฉลองครบรอบ 100 ปี สหพันธ์ดาราศาสตร์นานาชาติ ในกิจกรรม “The IAU100 NameExoWorlds” เปิดโอกาสให้ประเทศและดินแดนต่าง ๆ ทั่วโลก มีส่วนร่วมในการตั้งชื่อระบบดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ กิจกรรมครั้งนี้มีประเทศและดินแดนที่เข้าร่วมจากทั่วโลกรวมทั้งสิ้นถึง 112 แห่ง และผู้เข้าร่วมกิจกรรมทั่วโลกกว่า 780,000 คน สร้างความตื่นตัวและทำให้ผู้คนทั่วโลกได้ตระหนักว่าเราเป็นเพียงส่วนหนึ่งของเอกภพอันกว้างใหญ่ อีกทั้งยังช่วยสร้างแนวคิดที่ชัดเจนสำหรับการตั้งชื่อให้ดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะที่อาจค้นพบในอนาคตด้วย
งานประชาสัมพันธ์ สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน)
โทร. 053-121268-9 ต่อ 210-211 , 081-8854353 โทรสาร 053-121250
E-mail: pr@narit.or.th Website : www.narit.or.th
Facebook : www.facebook.com/NARITpage
Twitter : @N_Earth, Instagram : @NongEarthNARIT
Call Center กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม โทร. 1313
ข้อมูลเพิ่มเติม
กิจกรรม “ตั้งชื่อไทยให้ดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ ชูความเป็นไทยร่วมเป็นหนึ่งในเอกภพ” จัดขึ้นเนื่องจากสหพันธ์ดาราศาสตร์นานาชาติ มีวาระครบรอบ 100 ปี จึงเปิดโอกาสให้ประเทศต่าง ๆ ทั่วโลกร่วมกันตั้งชื่อดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ ประเทศละ 1 ระบบ ประกอบด้วยดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ 1 ดวง และดาวฤกษ์แม่ 1 ดวง โดยพิจารณาให้สิทธิ์ตั้งชื่อระบบที่สามารถสังเกตการณ์ผ่านกล้องโทรทรรศน์ได้ในประเทศนั้นๆ สำหรับประเทศไทยเป็น 1 ใน 82 สมาชิกระดับประเทศของสหพันธ์ดาราศาสตร์นานาชาติ ได้รับสิทธิ์ตั้งชื่อดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ WASP-50b และดาวฤกษ์แม่ WASP-50
ข้อมูลจำเพาะดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะและดาวฤกษ์แม่
ดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ WASP-50b ถูกค้นพบในปี พ.ศ. 2554 ภายใต้โครงการ Wide Angle Search for Planets (WASP) ด้วยวิธีการผ่านหน้า (Transit Method) จัดเป็นดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะประเภทดาวพฤหัสบดีร้อน (Hot Jupiter) ดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะดวงนี้ โคจรรอบดาวฤกษ์แม่ WASP-50 ซึ่งเป็นดาวฤกษ์สีเหลือง ประเภทเดียวกับดวงอาทิตย์ อยู่บริเวณทางใต้ของกลุ่มดาวแม่น้ำ (Eridanus) ห่างจากระบบสุริยะประมาณ 750 ปีแสง ปัจจุบัน ดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ WASP-50b ยังคงเป็นบริวารดวงเดียวที่โคจรรอบดาวฤกษ์แม่ดวงนี้
อ่านรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ http://www.narit.or.th
คณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ
กิจกรรม “ตั้งชื่อไทยให้ดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ ชูความเป็นไทยร่วมเป็นหนึ่งในเอกภพ”
รายชื่อคณะกรรมการพิจารณาคัดเลือกชื่อไทยให้ดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ ที่ สดร. แต่งตั้งและสหพันธ์ดาราศาสตร์นานาชาติเห็นชอบ จำนวน 7 ท่าน ดังนี้
- ดร. ศรัณย์ โปษยะจินดา ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ
- รศ. บุญรักษา สุนทรธรรม ที่ปรึกษากลุ่มวิจัย สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ
- นางสาวจุลลดา ขาวสะอาด ผู้ช่วยผู้อำนวยการสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ
- ผศ. ดร. ศิรามาศ โกมลจินดา อาจารย์ประจำภาควิชาฟิสิกส์และวัสดุศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
- ดร. ศุภชัย อาวิพันธุ์ นักวิจัยด้านดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ
- นายอธิพงษ์ อมรวงศ์ปีติ อาจารย์ประจำภาควิชาภาษาอังกฤษ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
- นายกิตติ สิงหาปัด สื่อมวลชนและผู้ประกาศข่าว
ความหมายของคู่ชื่อดาวฤกษ์แม่ – ดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ ที่คณะกรรมการพิจารณาคัดเลือกและเปิดให้ประชาชนร่วมโหวต ได้แก่
1) เจ้าพระยา (Chao Phraya) – แม่ปิง (Mae Ping)
แนวคิดการตั้งชื่อ : เนื่องจากดาวทั้งสองอยู่ในกลุ่มดาวแม่น้ำ และแม่น้ำเจ้าพระยาเป็นแม่น้ำสายหลักของประเทศไทยซึ่งเกิดจากการไหลรวมของแม่น้ำปิง วัง ยม และน่าน ในอนาคตหากพบดาวเคราะห์เพิ่มเติมก็สามารถตั้งชื่อเป็นแม่น้ำสายอื่นๆ ได้อีก
2) ประกายแก้ว (Prakaikaeo) -ประกายดาว (Prakaidao)
แนวคิดการตั้งชื่อ : ประกายเเก้ว คือเเสงของความเเวววาวที่กระจายออกไปโดยรอบ เปรียบเสมือนดาวฤกษ์ ส่วนประกายดาว เปรียบเป็นแสงสะท้อนจากดาวฤกษ์ที่ตกกระทบดาวเคราะห์ที่โคจรเคียงคู่กัน
3) ฟ้าหลวง (Fahluang) – ฟ้าริน (Fahrin)
แนวคิดการตั้งชื่อ : เนื่องจากเป็นวัตถุที่เราสังเกตไปในท้องฟ้าจึงใช้คำว่า “ฟ้า” นำ ส่วนคำว่าหลวงหมายถึงสิ่งที่ยิ่งใหญ่ ฟ้าหลวงจึงหมายถึงสิ่งที่ยิ่งใหญ่และเจิดจรัสบนท้องฟ้า จึงเหมาะสมต่อการตั้งเป็นชื่อดาวฤกษ์ ส่วนคำว่าฟ้าริน หมายถึงหยาดน้ำฟ้าหรือสิ่งที่รินไหลลงมาจากฟากฟ้า เป็นตัวแทนของดาวเคราะห์บริวารของฟ้าหลวง
คณะกรรมการพิจารณาชื่อดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะของสหพันธ์ดาราศาสตร์นานาชาติ
(The IAU100 NameExoWorlds Steering Committee) :
- Guillem Anglada-Escudé, Queen Mary University of London, Spain
- Piero Benvenuti, Former IAU General Secretary, Italy
- John Brown Paul Strachan, Queen Mary University of London, United Kingdom
- Lina Canas, IAU OAO Coordinator, Portugal
- Sze-leung Cheung, Former IAU OAO Coordinator, Hong Kong, China
- Debra Elmegreen, IAU President-Elect, USA
- Alain Lecavelier des Etangs, Institut d’Astrophysique de Paris, France (Co-chair)
- Lars Lindberg Christensen, IAU Press Officer, Denmark
- John Brown Paul Strachan, Queen Mary University of London, United Kingdom
- Eric Mamajek, Jet Propulsion Laboratory/California Institute of Technology, USA (Co-Chair)
- Eduardo Penteado, IAU100 NameExoWorlds Project Manager, Brazil
- Jorge Rivero González, IAU100 Coordinator, Spain
- Gareth Williams, Harvard Smithsonian Center for Astrophysics, USA
- Hitoshi Yamaoka, IAU NOC Japan, Japan
หน้าประกาศผลชื่อดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะของสหพันธ์ดาราศาสตร์นานาชาติ: http://www.nameexoworlds.iau.org/final-results
หน้าข่าวประชาสัมพันธ์การประกาศชื่อดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะของสหพันธ์ดาราศาสตร์นานาชาติ:
https://www.iau.org/news/pressreleases/detail/iau1912/
